هر زمان که از یک اثر هنری و یا محصول گرافیکی سخن به میان می آید، اولین واژه‌ای که به ذهن خطور می‌کند خلاقیت است. چه برای طراحان و چه برای مشتریان و مصرف کنندگان محصولات گرافیکی، خلاقیت در درجه اهمیت بالایی قرار دارد. به زبان ساده خلاقیت توان ساختن یا خلق نمودن چیزی نو است.
سوال اینجاست که:
چطور می‌شود یک طرح جلد کتاب خلاقانه ایجاد کرد؟
آیا نو بودن در طراحی به معنی ایجاد یک اثر منحصر به فرد است؟ یا به عبارتی خلق اثری که مشابه آن وجود نداشته باشد؟
چرا عبارت خلاقیت انقدر پیچیده، دشوار و ترسناک به نظر میرسد؟
این مطلب به دنبال پاسخ به این سوالات و ارائه راهکارهایی برای خلق یک طرح جلد کتاب خلاقانه است.
فهرست مطالب
آیا یک طراحی باید منحصر به فرد باشد؟
باید به این نکته توجه نمود که طرح خلاقانه صرفا به این معنی نیست که هیچ زمانی مشابه آن وجود نداشته باشد. در دنیای امروز افراد زیادی در حوزه گرافیک و طراحی فعالیت دارند که در هر لحظه تعداد قابل توجهی اثر گرافیکی توسط آنها خلق می‌شود. مهم این است که حتی در دو اثر مشابه که توسط دو شخص متفاوت خلق می‌شود دو اثر متفاوت به وجود می‌آید. هر شخص از زاویه نگاه خود به موضوع نگاه می‌کند. پس خلق اثری که تا به حال کار نشده باشد و برای اولین بار تولید شده باشد به طور کل منتفی است. با خیال راحت به دنبال ایده‌پردازی خود باشید. طرح هر کس طرح اوست و منحصر به فرد است حتی اگر مشابه آن در جای دیگری وجود داشته باشد.
کمالگرایی را کنار بگذاریم!
خلق یک طرح جلد خلاقانه برای اکثر طراح ها با کمالگرایی ادغام شده است. کمالگرایی در طراحی در نقطه مقابل عملگرایی قرار دارد. کمالگرایی ذهن را بسته و طراح را از حرکت باز می‌دارد. به جای اینکه از ابتدای امر به این موضوع فکر کنیم که چطور طرح جلدی داشته باشیم که فلان باشد و بهمان به این فکر کنیم که مراحل کارمان را چطور درست پیش ببریم. یک طرح عالی با سپری کردن درست مراحل کار به صورت گام به گام به وجود می‌آید نه با خیال بافی و کمالگرایی قبل از شروع اقدام. راه حل خروج از کمالگرایی در طراحی، خرد کردن کار به مراحل کوچک و تهیه یک چک لیست کار و رعایت اصول طراحی جلد کتاب است. و بدون فکر به نتیجه کار در ابتدا باید تمرکز را به گام اول و بعد از آن به ترتیب به گام های بعدی سپرد. مطمئن باشید نتیجه کار خیلی خوب خواهد بود.
نمونه طراحی جلد کتاب ببینیم.
سایت‌های طراحی جلد کتاب، شبکات اجتماعی، سایت‌ها نظیر اینستاگرام، Pinterest، behance و هزاران نمونه مشابه دیگر منابع بسیار خوبی برای مشاهده، بررسی و تحلیل نمونه های موفق می باشد. این فکر که دیدن نمونه کارهای دیگران خلاقیت آزادانه ذهن ما را بسته و به ذهن ما گرایش می‌دهد و در نهایت باعث کپی از کار دیگران می‌شود به طور کل اشتباه است. دیدن کار خوب چه پیش از شروع طراحی و چه در اوقات فراغت کمک می‌کند تا ذهن به ابعاد جدید از موضوع که تا به حال فکر نکرده بود توجه کند. بدون اینکه نگران کپی کردن از دیگران باشید با دیدن و تحلیل کارهای دیگران ذهنتان را پرورش دهید که چگونه از ابعاد مختلف می‌تواند به موضوع نگاه کند. این مطلب خود یکی از مهمترین موارد خلق یک اثر خلاقانه است. پس حتما پیش از شروع طراحی نمونه جلد کتاب ببینیم.
قبل از شروع طراحی به محتوا و مفاهیم کلیدی کتاب دقت کنیم.
مهمترین مرحله طراحی یک جلد خلاقانه توجه دقیق به محتوا و مفاهیم کلیدی کتابی است که قرار است جلد آن را طراحی کنیم. از آنجایی که هر کتابی داستان خود را دارد و هر مولفی از دریچه نگاه و ذهن خود به تالیف کتاب پرداخته است، توجه به نکات اصلی آن کتاب علاوه بر ایجاد رضایت در کارفرما به شما کمک می‌کند که طرح جلد منحصر به فرد و نوآورانه‌ای داشته باشید. وقتی طراحی ما مطابق محتوای کتاب باشد قطعا خروجی کار کاری متفاوت و یونیک نسبت به دیگر طرح‌ها خواهد بود. در همین مرحله بخش زیادی از نوآوری و خلاقیت را به دست آوردیم.
طراحی متناسب با محتوای کار یکی از مهمترین بخشهای خلق یک طرح جلد خلاقانه است.
یادداشت برداری، کد نویسی، خلاصه سازی از محتوا و پیدا کردن ارتباط بین محتوا و تصویر.
طراحی جلد کتاب ترجمه محتوای کتاب به تصویر است. قبل از شروع طراحی مفاهیم کلیدی کتاب را یادداشت برداری کنید. مفاهیم مشترک را حذف و به چند مفهوم اصلی که قرار است محوریت شکل گیری جلد را داشته باشد انتخاب نمائید. برای هر یک از مفاهیم یادداشت شده یک ما به ازای تصویری در دنیای بیرون انتخاب کنید. مثلا برای مفهوم حفاظت از محیط زیست می‌توان به کره زمین، درخت، توربین بادی و …. رسید. به این روش می‌توانید محتوای گسترده کتاب را به آبجکت‌های تصویری مشخص خلاصه کنید.
خلاصه سازی و دسته بندی مفاهیم کلید، انتخاب تصویر متناسب با هرکدام و ترکیب بندی نهایی یک طرح خلاقانه منحصر به فرد متناسب با محتوای کار را ایجاد خواهد نمود. در تصویر بالا برای مفهوم زمان از تصویر ساعت و برای مفهوم هدف از تصویر سیبل استفاده شد و ترکیب آن تبدیل شد به تصویر بالا.
ترکیب بندی صحیح تصاویر، متون و عنوان کتاب
پس از استخراج تصاویر اولیه مونتاژ آنها و ترکیب بندی تصویر نهایی بر روی جلد با عناصر دیگر نظیر عنوان کتاب، زیر عنوان کتاب، اسم نویسنده، متن و عناصر پشت جلد از اهمیت بالایی برخوردار است. در برخی از مواقع با ترکیب عنوان کتاب با تصویر می‌توان ترکیب‌های خلاقانه‌ای ایجاد کرد.
ترکیب عنوان کتاب با تصویر می‌توان ترکیب‌های خلاقانه‌ای ایجاد کرد.
طراحی مینیمال و خلوت
سادگی یکی از اصول انتقال درست و بی پرده مفهوم به مخاطب است. در نظر اکثر مردم کاری موفق است که پرکارتر باشد. پرکاربودن به معنی شلوغ بودن نیست. شما برای درک درست محتوا، تبدیل آن به آبجکت تصویری، مونتاژ و ترکیب تصاویر خام اولیه، پردازش گرافیکی آنها و در نهایت چیدمان تصویر با متن و عنوان کتاب مسیر پرکاری را سپری می‌کنید. آبستره کردن مفاهیم و خلاصه سازی آن کار بسیار دشواری است. اینکه با المانهای محدود بتوان محتوا را درست بیان کرد کار پیچیده و ارزشمندی است. طراحی مینیمال، ساده، خلوت، بدون استفاده از المانهای زائد و بی اثر و استفاده صحیح از فضاهای خالی جلد بی‌نهایت طرح شما را ویژه و قابل توجه می‌کند.
طراحی مینیمال با استفاده صحیح از فضاهای خالی جلد توجه را بیشتر به سمت سوژه خواهد برد
از رنگ و ترکیب بندی رنگی درست غاقل نشوید.
رنگ یکی از مهمترین بخش های طراحی جلد کتاب است. ترکیب بندی رنگی اصولی کار شما را خلاقانه تر جلوه می‌دهد. رنگ اولین چیزی است که مورد توجه مخاطب قرار می‌گیرد. پس انتخاب آن از حساسیت ویژه‌ای برخوردار است. علاوه بر ایجاد جذابیت بصری رنگ‌ها می‌توانند به درک بهتر محتوای کتاب کمک کنند. مثلا ترکیب رنگ سبز و آبی می‌تواند یادآور طبیعت باشد. در استفاده از رنگ‌ها زیاده‌روی نکنید. استفاده از تعداد رنگ‌ها هم باید مثل طراحی مینیمال خلوت و کم باشد. یک رنگ اصلی و نهایتا یک رنگ ثانویه برای تاکید در بخشهای مورد نظر به همراه رنگ سفید یا سیاه یا خاکستری به عنوان متن می‌تواند راهگشا باشد.
رنگ آبی و سبز انتخاب مناسبی برای محتوای کتاب با موضوع انرژی تجدید پذیر است.
افزایش مهارت و دانش با آموزش مستمر
تمامی موارد بالا با یادگیری اصولی و گذراندن دورهای تخصصی آموزش طراحی جلد کتاب باید همراه باشد. بدون تخصص و دانش کافی و عدم رعایت اصول طراحی جلد کتاب نمی‌توان به طراحی خلاق تبدیل شد. حتی اگر طراح موفقی هستید همواره نسبت به افزایش مهارت‌ها و دانش طراحی خود کوشا باشید. با توجه سرعت توسعه نرم افزارها، ابزارها و روش‌های طراحی عدم ارتقاء مهارت و دانش موجب جا ماندن و درجا زدن طراح می‌شود.
طراحی جلد کتاب به کمک هوش مصنوعی
هوش مصنوعی ابزاری است که امروزه به سرعت جای خود را درمیان طراحان باز کرده است. هوش مصنوعی هرگز جای طراح را نخواهد گرفت. ولی ابزاری است که می تواند تا جای ممکن در زمان در بخشهای مختلف طراحی صرفه جویی کند. هوش مصنوعی در طراحی جلد کتاب می‌تواند در بخشهای نظیر پیدا کردن تصاویر و آبجکت‌های خام مرتبط با محتوا، ترکیب بندی و مونتاژ تصاویر، اصلاح نور و رنگ، افزایش رزولیشن و کیفیت تصاویر، پردازش گرافیکی تصاویر و موارد بیشمار دیگر به کمک شما آید و زمانی را که برای موارد اینچنینی صرف می‌شد را برای انجام تعداد بیشتر پروژه و همچنین کم کردن دستیارهای خود استفاده کنید.
در جلد بالا بخشی از تصویر بالا توسط هوش مصنوعی تولید شده و توسط طراح با تصاویر دیگر ترکیب شده است.
استفاده از متخصص طراحی جلد کتاب
اگر کارفرما هستید و برای کتاب خود نیاز به یک طراح حرفه‌ای و خلاق دارید حتما پیش از انتخاب طراح، نمونه کارهای طراحی جلد کتاب آن طراح را بررسی کنید. مهمترین روشی که می‌تواند به شما کمک کند که طراح مناسبی انتخاب نمائید بررسی نمونه کارها است. در نمونه کارها تجربه، دانش و خلاقیت و رعایت اصول طراحی و نزدیک بودن سلیقه فضای کاری هر طراح با شما کاملا قابل تشخص است. درست است که قیمت طراحی جلد کتاب برای کارفرما اهمیت زیادی دارد ولی قبل از آن توانایی طراح باید مورد ارزیابی قرار گیرد. و این نکته بسیار مهم که به تناسب کیفیت کار و توانایی و تجربه هر طراح قیمت طراحی تغییر خواهد کرد. نمی‌توان انتظار داشت که یک طراح با تجربه و خلاق به اندازه یک طراح تازه کار دستمزد بگیرد. همان طور که نمی‌توان از یک طراح تازه کار انتظار داشت که یک طرح عالی ارائه دهد.
